Dihang Kaatbang na nimo ang Yawa (Sugikiblat)

Photo Courtesy by Noel Celis/AFP/Getty Images lifted from csis.org

"Lage, lage…Last na lang gyod ni dayon moapas nako diha… Kusog pa kaayo ang mga buto-buto pero naa may daghang sundalo na… Dili gihapon ko magkumpyansa…”

Kamulog halughog si Jamaiyah sa ilang gamayng printing shop para sa mga gamit nga puyde niyang madala sa iyang pagbakwit padulong sa ilang mga paryente sa Iligan. Siya na lang ang, sa ilang pamilya, ang wala makanaog sukad miulbo ang kagubot sa sentrong bahin sa Marawi mga tulo na kaadlaw ang milabay. Wala unta sa iyang ginhawa ang mamutos tungod sa iyang kahadlok ug kabalaka nga makawatan ang iyang printing shop nga pila sad katuig niyang gitigoman. Nakapangagho na ang siyang magtan-aw sa tarpaulin printer nga adunay kaping pulgadang katas-on, samtang gapaminaw sa tawag sa iyang inahan nga gabakho nga hinilaka, kay dili niya maapil og lukdo, sa kayagpis sa iyang lawas, palugsong kining maong makina.

Sa kaugalingon, “Unsaon man sad nis mga ISIS? Dili lage ni mawala.” Iyang gipikpik ang makina bag-o gitabonan sa nipis nga tela. “Ay do. Ayaw naghilak diha. Ibutang sa nako ni ha para madali nakog anha diha. Sige. Bye.”

Nakapangalot na lang siya sa higayon, sa nagkasalimuang niyang pamilya, sa nagkagubot niyang yutang natawhan nga kasamtangang gibakbak sa mga tampalasang anay nga gapangwagayway sa itom niining bandila samtang nagpalanog sa ilang daotang katuyoan sa nag-inusarang Islamic City sa nasod pinaagi sa makalilisang nga ratatat sa mga armalite. Di sad magpalupig ning mga langyawng elemento sa armadong kusog sa gobyernong Pilipino.

Miinit ang iyang dalunggan kada mosantop sa iyang hunahuna ang mga pekeng jihadist nga mapagaarbosong misulod sa siyudad sa katawhan ni Mohammad para manawagan og alyansa sa ilang pekeng relihiyon. “Dili kini sila mga Muslim. Dili kini sila mga tawo.” Balik-balik niyang ginapadumdom sa iyang kaugalingon daw usa ka mantra para magpabiling kalmado niining panahon sa katalagman.

Giapil niyag sulod sa maletang nakatihaya sa salog ang Koran ug family picture sa niaging Ramadhan. Gipugos niyang masulod ang laptop ug pipila ka computer accessories nga puydeng madala. Ang mga butang nga nabilin nga dili na makayag dala giisip na lang niyang guba na kay dili na siya magdahom nga makita pa ni niya usa o duha ka bulan gikan rn. Tulo ka bulan, unom, usa ka tuig, tulo? Maski siya walay ideya kon kanus-a kini matapos. First time kining nahitabo sa Marawi. First time sa kasaysayan human sa ekspedisyon sa Kastilag Amerikano nga puro nangapakyas sa ilang katuyoan. Pero karon way pagduka-duka nga miluhod sa mga traydor sa mga terorista, sa mga baboy nga lagad ni shaitan.

Pahumanay na unta siya sa iyang tuyo sa shop sa dihang mikaratil ang puthawng door chimes sa tindahan. Maong pagtindog niya gikan sa paghan-aw sa iyang mga gamit sa maleta sa dihang makita niyag klaro kon kinsa kini: usa ka sundalo sa iyang full battle gear attire, naka-camoflauge. Misugod og pitik ang iyang dughan sa pagbusikad sa mga bomba.

“Hello, Sir. Dili ra ba mi abri karon. Igo rakong mi…”

“Magpa-print ko, Miss.”

“Pero, Sir. Dili ra ba mi…” Wala na mitiwas si Jamaiyah sa iyang pamulong human morag kidlat nga adunay gihapnig ang sundalo sa counter, nga nagbulag kanila sa usag usa.  “Ngano ni?”

“Magpa-print ko---Miss.” Gipakita niya ang iyang ID sa pagkasundalo. Daling mibundak sa dagway ni Jamaiyah ang gibuhiang mga pulong. Nakita niyang giabrihan sa sundalo ang gibutang nga gamayng bag: kwartang tinag-usa ka libong nakabundle. Naluya ang iyang tuhod sa pagkakita sa kadaghang kwarta sa iyang atubangan.

“A…Daghana god sa atong ipa-print sir…M-m-orag dili kaya sa akong…a…printer.” gipaningkamotan niyang maayo pagkahan-ay sa iyang itubag bisan pag nahabol na sa kakulbag kahadlok ang matag pulong nga iyang gibuhi.

“Dili. Usa ra.” ni sa sundalo. Gipa-slide niya sa lamesa kilid ang usa ka itom nga flash drive nga adunayng nagbitayng keychain nga nagtangag sa logo sa Armed Forces of the Philippines (AFP).

Gusto ni Jamaiyaha nga papahawaon kining customer kay wala sa iyang hunahuna ang magpaprint pero way pulong ang mogawas kundili gipaningkamotan niyang makontra ang iyang gusto ug gikuha na lang ang iyang gamayng laptop.

“Kadali lang Sir, ha.” tubag ni Jamaiyah. Gikuha niya ang iyang notebook computer ug giabrihan kini. Taod-taod, gisuksok niya ang iyang laptop ug maoy pagbungad sa screen sa hulagway nga gustong ipaprint sa sundalo. Natang-an siya sa iyang nakita.

“S-sir, mao ni imong ipa-print?” iyang gipaatubang ang screen sa sundalo.

“Naay problema, Maam?”

Ang gikalisangang bandila sa mga anay nga kasamtangang nagguba sa iyang yutang natawhan ang migula gikan sa flash drive niining sundalong nagkupot sa kagawasan sa dakbayan. Pero morag gisabligag bugnawng tubig si Jamaiyah diin nasaksihan karong adlawa. Gipangagho na lang niya ang kalagot. Gusto pa niyang makita ang iyang pamilya. Gusto pa niyang makita ang Marawi nga makabangon sa kasamtangang kayagaw.

Naay gikuot ang sundalo pero dili niya makita gikan sa iyang gibarogan. Nabutang siya sa posisyon nga ni kas-a wala niyang gidahuman nga moabot. Da'a kapamilian akn.

“Ma’am? Palihog nakog print.”

Gitutokan niya ang iyang kaistorya. Gya bus eh gugudamun ka gira dadangaan ka ah tibuluk. Mao diay ni ang bation dihang kaatbang na nimo ang yawa.